Θέσεις θετικές και αρνητικές επί του αναρτηθέντος νομοσχεδίου την 28 Δεκεμβρίου 2017 προς δημόσια διαβούλευση διαβάζουμε καθημερινά, από θεσμικούς και μη φορείς, από ειδικούς και μη επί του θέματος.
Και ενώ έχουν ήδη τοποθετηθεί η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, παρατηρούμε με προσοχή της απουσία οποιασδήποτε επίσημης τοποθέτησης από τα διάφορα κέντρα κατάρτισης διαμεσολαβητών ανά την Ελλάδα. Προφανώς, θεωρούν πως αυτό το ν/σ τους ευνοεί καθώς θα στρέψει κι άλλους απελπισμένους δικηγόρους ή αποφοίτους ΑΕΙ να εκπαιδευτούν ως διαμεσολαβητές και άρα να φέρουν έσοδα για τα κέντρα κατάρτισης που ήδη συρρικνώνονται, καθώς μέχρι στιγμής η διαμεσολάβηση έχει αποδειχθεί πως δεν έχει λειτουργήσει, όπως αρχικά αναμενόταν.
Η Ολομέλεια των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων αν και τοποθετήθηκε την 7η Ιανουαρίου τρ. έ., ήτοι μετά τη λήξη της διαβούλευσης, εξέδωσε μια μάλλον διπλωματική και άνευρη (sic) ανακοίνωση, ζητώντας την απόσυρση, άλλως την τροποποίηση του επίμαχου νομοσχεδίου.
Επειδή, διαβάζω όλες αυτές τις μέρες διάφορα σχόλια που κυμαίνονται από υβριστικά και κακόβουλα έως και πολύ απλοϊκά και με την εμπειρία κυρίως της αξιολόγησης (στον φορέα κατάρτισης) πολλών εκατοντάδων διαμεσολαβητών από τους ήδη υπάρχοντες στο οικείο μητρώο του ΥΔΔΑΔ, της συμμετοχής μου στην νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την κατάρτιση του ΠΔ 123/2011, της ενεργούς συμμετοχής μου στην ίδρυση και λειτουργία του πρώτου πανελλαδικά φορέα κατάρτισης διαμεσολαβητών αλλά κυρίως με την ιδιότητά μου του μαχόμενου δικηγόρου, αποφάσισα να ακολουθήσω την παρότρυνση αρκετών από τους πρώην μαθητές μου και νυν συναδέλφους διαμεσολαβητές και να αναφερθώ σε αυτό το ν/σ, το οποίο προσωπικά θεωρώ ότι θα επιφέρει περισσότερα αρνητικά στην πορεία της Διαμεσολάβησης ως θεσμό στη χώρα μας, παρά θετικά στοιχεία για την περαιτέρω αναβάθμισή της.
Ειδικότερα και σαν μια πρώτη και όχι εξαντλητική καταγραφή, θα ήθελα να επισημάνω τα ακόλουθα:
1) Ο όρος «μεταρρύθμιση» χρησιμοποιείται όταν θέλουμε να αλλάξουμε/βελτιώσουμε κάτι το οποίο ήδη λειτουργεί και έχει παρουσιάσει κάποια προβλήματα ή χρειάζεται αλλαγές. Προς το παρόν το μόνο που έχει λειτουργήσει σε αυτή τη χώρα αναφορικά με τη διαμεσολάβηση είναι η εκπαίδευση και η κατάρτιση διαμεσολαβητών. Σκοπός μας λοιπόν με το ν/σ είναι ποιος ακριβώς, να ενισχύσουμε τη χρήση της διαμεσολάβησης στη χώρα μας ή να τονώσουμε την εκπαίδευση διαμεσολαβητών βάζοντας στο παιχνίδι πλέον ΚΑΙ τα Πανεπιστήμια;
2) Βασικός νόμος των οικονομικών είναι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, ο οποίος αναφορικά με τη διαμεσολάβηση έχει καταστρατηγηθεί καθώς, λανθασμένα, έχουμε δημιουργήσει πολύ μεγάλη «προσφορά» διαμεσολαβητών και ελάχιστη «ζήτηση» για τις υπηρεσίες τους, δηλαδή πολύ λίγες διαμεσολαβήσεις. Είναι λυπηρό πως επιβεβαιώνεται μια πάγια θέση μου, την οποία είχα εκφράσει το 2008 στους συναδέλφους που πρώτοι είχαμε τότε εκπαιδευθεί στην Ελλάδα, πως εάν δεν δημιουργήσουμε «ζήτηση» για τις υπηρεσίες διαμεσολάβησης δε θα πρέπει να προχωρήσουμε στην εκπαίδευση/κατάρτιση νέων διαμεσολαβητών.
3) Ήμουν, είμαι και θα είμαι ΚΑΤΑ της υποχρεωτικότητας της διαμεσολάβησης. Εν πρώτοις διότι «υποχρεωτικότητα» και «διαμεσολάβηση» είναι δύο έννοιες εξ ορισμού αντίθετες, μιας και τα θεμέλια της διαμεσολάβησης βρίσκονται στον εκούσιο χαρακτήρα της. Εν δευτέροις, όπου έχει εφαρμοστεί η υποχρεωτική διαμεσολάβηση έχει αποτύχει παταγωδώς και εάν θέλουμε να υπάρξει υποχρεωτική διαμεσολάβηση, σε αυτή θα πρέπει να παραπέμπει ο δικάζων δικαστής, τα δε έξοδα αυτής να καλύπτονται από το κράτος εν είδη νομικής βοήθειας. Με αυτό το μοντέλο καθιερώθηκε η διαμεσολάβηση στον Καναδά, μια από τις χώρες που η διαμεσολάβηση είναι ευρέως διαδεδομένη.
Επιπρόσθετα, είναι αδιανόητο σε μια χώρα που μαστίζεται από την οικονομική κρίση να ορίζουμε υποχρεωτική διαμεσολάβηση και τα έξοδα αυτής να καλύπτονται από τα μέρη (όχι ισομερώς) όταν ταυτόχρονα δεν προβλέπεται νομική βοήθεια και με τον τρόπο αυτό να παρεμποδίζεται η πρόσβαση του πολίτη στον φυσικό δικαστή του ή να εκβιάζεται με την απειλή χρηματικών ποινών για να συμμετέχει σε κάτι που θα έπρεπε να συμφωνεί ή/και να το επιζητά ο ίδιος.
4) Η εκπαίδευση στη διαμεσολάβηση αποτελεί μια βιωματική εμπειρία και δεν αποτελείται μόνο από θεωρητικές ενότητες. Οι βασικές ενότητες της εκπαίδευσης ενός διαμεσολαβητή είναι οι προσομοιώσεις και οι δεξιότητες που πρέπει να κατέχει για να διεξάγει τη διαδικασία. Συνεπώς, δεν μπορεί η κατοχή ενός θεωρητικού μεταπτυχιακού ή διδακτορικού στη διαμεσολάβηση (άραγε ποιος από τους επιτυχημένους και διάσημους διαμεσολαβητές παγκοσμίως έχει κάποιον παρόμοιο τίτλο;) να απαλλάσσει κάποιον από την εκπαίδευση στη διαμεσολάβηση.
5) Ο Διαμεσολαβητής με βάση την θεωρία και πρακτική της διαμεσολάβησης παγκοσμίως ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΣΤΗΣ, ΔΕΝ ΑΠΟΦΑΣΙΖΕΙ, ΔΕΝ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ τη γνώμη του στα μέρη. Ο ρόλος του είναι να διευκολύνει τη συζήτηση μεταξύ των μερών και να τα βοηθήσει να φτάσουν σε μία από κοινού αποδεκτή λύση. Δεν διευκολύνει τον συμβιβασμό μεταξύ των μερών, γιατί στη διαμεσολάβηση δεν υπάρχει ο «συμβιβασμός» σαν έννοια. Για το λόγο αυτό, δεν είναι υποχρεωτικό πουθενά στον κόσμο ο διαμεσολαβητής να είναι δικηγόρος, καθώς δεν υπάρχει θέμα υποχρεωτικότητας της διαμεσολάβησης. Και μιλώντας από την εμπειρία μου, η ιδιότητα του δικηγόρου από μόνη της δεν κάνει κάποιον καλύτερο διαμεσολαβητή από κάποιον μη δικηγόρο.
6) Είναι κατάκτηση η ύπαρξη της υποχρεωτικής παράστασης των δικηγόρων των μερών στη διαμεσολάβηση, καθώς αυτοί είναι που εξασφαλίζουν την σωστή εφαρμογή του νόμου κατά τη διαδικασία αλλά και κατά το στάδιο της συμφωνίας στην οποία, ιδεατά, καταλήγει η διαμεσολάβηση. Αυτό που συζητάμε από το 2008 είναι πως αν δεν πειστούν οι δικηγόροι για τη χρησιμότητα της διαμεσολάβησης και τις δυνατότητες που αυτή παρουσιάζει για το μεγάλωμα της πίτας, ιδίως για τους νεώτερους συναδέλφους, ο θεσμός θα αποτύχει. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο θα οδηγήσει η ψήφιση και η εφαρμογή του συγκεκριμένου προτεινόμενου ν/σ, καθώς είναι περισσότερο από βέβαιο ότι με την υποχρεωτικότητα η διαμεσολάβηση θα γίνει ένα νέο άρθρο 214Α του παλιού ΚΠολΔ. Μόνο που αυτή τη φορά θα πληρώνει κανείς για να πάρει το πρακτικό της αποτυχίας, χρήματα τα οποία είτε θα επιβαρύνουν τον εντολέα ή θα τα αφαιρεί από την αμοιβή του δικηγόρου του.
7) Όσοι από τους διαμεσολαβητές βλέπουν ευνοϊκά το συγκεκριμένο ν/σ λόγω του ότι προβλέπεται κατώτατη αμοιβή για απασχόληση έως 2 ώρες, θα πρέπει να γνωρίζουν και να λάβουν σοβαρά υπόψη τους πως από τη στιγμή που υπάρχουν οργανισμοί παροχής υπηρεσιών διαμεσολάβησης που έχουν εντάξει στους κόλπους τους συνταξιούχους ανώτατους δικαστές εκπαιδευμένους στη διαμεσολάβηση, έχουμε άλλη μια μορφή νόθευσης του υγιούς ανταγωνισμού, καθώς οι σημαντικές διαμεσολαβήσεις θα κατευθύνονται σε συγκεκριμένους διαμεσολαβητές.
8) Και επειδή όλοι παροικούμε την ίδια Ιερουσαλήμ, είναι γνωστό πως δεν υπάρχει και δεν προβλέπεται κάποια διαδικασία αντικειμενικού ορισμού διαμεσολαβητή, καθώς η επιλογή θα πρέπει να βασίζεται στην συμφωνία των μερών ως προς το πρόσωπο του διαμεσολαβητή. Η δε πρόβλεψη του ν/σ για ορισμό «διαμεσολαβητών» από τα μέρη θα επιφέρει σοβαρή στρέβλωση στο θεσμό καθώς ενδέχεται να μετατρέψει τη διαμεσολάβηση σε ένα είδος διαιτησίας, όπου το κάθε μέρος ορίζει τον διαιτητή της επιλογής του και οι δύο ορίζουν τον επιδαιτητή. Εδώ τί θα έχουμε, επιδιαμεσολαβητή που θα διαμεσολαβεί μεταξύ των διαμεσολαβητών;
9) Ο Κώδικας Δικηγόρων στο άρθρο 130 προβλέπει την υποχρέωση των Δικηγορικών Συλλόγων για την προώθηση της Διαμεσολάβησης. Αυτό απαιτεί, όμως, διοικήσεις και ηγεσίες που εμπράκτως στηρίζουν και προωθούν το θεσμό. Μόνο η δημιουργία και λειτουργία Κέντρου Κατάρτισης και η λήψη πιστοποίησης διαμεσολαβητή από τους διοικούντες δεν αρκεί για να μας αποδείξουν ότι στηρίζουν και προωθούν το θεσμό, με την προϋπόθεση πάντα ότι τον έχουν καταλάβει, ενστερνιστεί και τον χρησιμοποιούν στην καθημερινή πρακτική τους.
Συμπερασματικά, το προτεινόμενο ν/σ ενώ τιτλοφορείται «Μεταρρύθμιση του θεσμού της Διαμεσολάβησης» μάλλον θα οδηγήσει στο να μπει η ταφόπλακα του θεσμού στην κοινωνία και ιδίως μεταξύ αυτών που κυρίως καλούνται να τον χρησιμοποιήσουν, δηλαδή ημών των δικηγόρων. Εάν παραμείνει ως έχει, χωρίς την ουσιαστική διαβούλευση μεταξύ όλων των εμπλεκομένων φορέων (Ολομέλεια Δικηγορικών Συλλόγων, Κέντρα Κατάρτισης και όλης της κοινότητας των Διαμεσολαβητών) θα έχει επιτύχει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που θέλει να επιφέρει.
Ο θεσμός της διαμεσολάβησης ξεκίνησε το 2008 στην Ελλάδα από μερικούς από μας, τολμώ να πω ρομαντικούς, που πιστεύαμε πως μπορεί και πρέπει να έχει θέση στην ελληνική έννομη τάξη ένας τέτοιος θεσμός. Αντί όμως να δούμε τη διαμεσολάβηση να αποκτά τη θέση που της αξίζει, παρατηρούμε συνεχώς να ταλαιπωρείται από «παιδικές ασθένειες» χωρίς να υπάρχει προοπτική βελτίωσης, αντιθέτως παρατηρείται επιδείνωση. Άνθρωποι που κόπτονται υπέρ της διαμεσολάβησης και έχουν καταλάβει θέσεις ευθύνης, δεν έχουν αντιληφθεί τι ακριβώς είναι η διαμεσολάβηση ή κοιτούν να απομυζήσουν από αυτή ό,τι περισσότερο μπορούν προς ίδιον όφελος.
Ας αφήσουμε, λοιπόν, τις διαιρέσεις σε «μαχόμενους δικηγόρους» και «διαμεσολαβητές». Οι δικηγόροι θα πρέπει να μιλάμε για πράγματα που γνωρίζουμε και μόνο. Οι δε διαμεσολαβητές (δικηγόροι και μη) ας επαναπλαισιωθούμε, ας κάνουμε μια ενδοσκόπηση και ας δούμε τα λάθη που έχουν γίνει από τη δική μας πλευρά όπως π.χ. τον απαράδεκτο τρόπο πιστοποίησης για να λάβει κάποιος την άδεια του διαμεσολαβητή από το ΥΔΔΑΔ που έως τώρα ίσχυε, ή το γεγονός της ύπαρξης τόσων πολλών εκπαιδευτών χωρίς μία ώρα εμπειρίας στη διδασκαλία ενηλίκων ή στη συμμετοχή σε διαμεσολαβήσεις.
Ας δούμε, επιτέλους όλοι μας, μαχόμενοι δικηγόροι και μη, την διαμεσολάβηση ως ένα εργαλείο δουλειάς και όχι ως πανάκεια κι ας προσπαθήσουμε μέσα από την προαιρετικότητα, με ορθή και στοχευμένη πίεση για τη σωστή εφαρμογή του άρθρου 130 του Κώδικα Δικηγόρων, να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα διαλόγου στην ευρύτερη κοινωνία. Μόνο τότε η διαμεσολάβηση θα βρει πρόσφορο έδαφος και εφαρμογή στην ειρηνική επίλυση των διαφορών των πολιτών, των εντολέων μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου